در روزهای گذشته نموداری از سوی صندوق توسعه ملی منتشر شد. این نمودار که با احتساب افق ۱۴۲۰ ترسیم شده، نشان میدهد که از سال ۱۴۰۴ میزان عرضه گاز وارد روند نزولی شده و به همین شکل استمرار مییابد. نکته مهم این است که نمودار مذکور با پیشفرض سناریوی ادامه وضع موجود محاسبه شده است.
با وجود اینکه وضعیت ترسناک است اما واجد یک نقطه امید هم هست و آن اینکه اگر «وضع موجود» تغییر کند آنگاه شرایط تغییر خواهد کرد. معنای دیگر این گزاره آن است که باید شرایط موجود تغییر یابد تا از وخامت موقعیت کاسته شود.
اما این شرایط موجود کداماند؟ پاسخ به این پرسش میتواند نقطه عزیمت در شناخت موقعیت خطرناک کنونی باشد. از درون هر شناخت است که میتوان وضعیت متضاد آن را نیز شناسایی کرد.
سال ۱۴۰۱ حدود ۷۲ درصد از انرژی حاصل از منابع هیدروکربوری به گاز اختصاص داشته است. نگاهی به برخی حیطههای نفوذ عملیاتی صنعت گاز مؤید همین ادعا است:
مجموع خطوط انتقال گاز تحت بهرهبرداری تاکنون بیش ۳۹ هزار کیلومتر است که متضمن اتصال ۱۲۵۳ شهر و ۳۹۷۰۰ روستا و ۱۰۲ نیروگاه و بیش از ۳۲۱۰۰ مصرفکننده عمده صنعتی به شبکه گاز است، بهگونهای که بالغ بر ۹۸درصد جمعیت شهری و روستایی تحت پوشش شبکه گازرسانی هستند. نهضت گازرسانی همچنان ادامه دارد و بهطور مستمر به جمع شهروندان بهرهمند از گاز افزوده میشود که بهمعنای افزایش میزان مصرف گاز در کل کشور است.
هماکنون حدود ۷۵درصد گاز موردنیاز کشور از میدان گازی پارس جنوبی و مابقی نیز از سایر منابع تأمین میشود.
هرچه در داخل با زحمت تولید میشود، در داخل کشور هم به مصرف میرسد. سهم صادرات گاز هرگز بهاندازه توان تولیدی و منابع کشور نبوده است. با این اوصاف بهتدریج همین میزان از توان صادراتی نیز از دست خواهد رفت. این وضعیت مقارن توسعهیافتگی نیست که به محض سرد شدن هوا شیر بخاریهای گازی فوقپرمصرف باز شود و در عوض کارخانهها و کارگاهها تعطیل شوند.
اگر قرار باشد همواره گاز کشور به همین شکل مصرف شود، در آینده چه وضعی خواهیم داشت؟ پیش از پاسخ به این پرسش بهتر است به این بپردازیم که اکنون با چه امکاناتی میتوانیم تولید گاز در داخل کشور را افزایش دهیم؟ آیا با وجود تمام تلاشهایی که وزارت نفت برای افزایش تولید گاز در ۲۰ سال گذشته داشته است، باز هم میتوان این نهضت افزایش تولید را ادامه داد؟ چه راهکاری برای ایجاد موازنه بین تولید و مصارف روزافزون در اختیار کشور است؟ چه منابع جدیدی قرار است در کوتاهمدت یا میانمدت یا بلندمدت برای افزایش تولید گاز طبیعی داشته باشیم؟ آیا در موقعیتی هستیم که هر میزان افزایش در مصرف گاز را تامین کنیم؟ قطعاً پاسخ منفی است.
